به گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس، پاکستان روز شنبه 30 شهریور برابر با 21 سپتامبر(که روز جهانی صلح نام دارد)، ملا عبدالغنی برادر یا مرد شماره 2 طالبان افغانستان را پس از 3 سال و نیم بازداشت از زندان نیروهای امنیتی پاکستان آزاد کرد.
مقامات پاکستانی هدف از آزادی ملا برادر را تسریع در روند صلح افغانستان بیان کردند.
به دلیل تحریم‌های سازمان ملل علیه این مقام ارشد طالبان، وی اجازه سفر ندارد و به همین دلیل در حال حاضر در خاک پاکستان باقی خواهد ماند، قرار است مقصد بعدی وی پس از لغو تحریم‌ها توسط خود ملا برادر تعیین شود.
ملا برادر کیست؟
ملا عبدالغنی برادر که طالبان وی را با نام ملا برادر آخوند نیز می‌شناسند، در سال 1346 هجری شمسی در روستای «ده راهود» ولایت« ارزگان» به دنیا آمد و اکنون 46 سال دارد، وی از پشتون‌های «درانی» و از قوم «پوپلزی» است.
در زمان جنگ با ارتش سرخ شوروی سابق وی در کنار دیگر مجاهدان افغان به رهبری «یونس خالص»، در جهاد حضور داشت و پس از جهاد با «ملا محمد عمر» (رهبر فعلی طالبان) در یک مدرسه دینی در ولایت «قندهار» تدریس را آغاز کرد.
در سال 1372 ملا عمر و ملا برادر جنبش طالبان را تأسیس کردند.
ملا برادر به عنوان فرماندار «هرات» و سرپرست کل تیم‌های عملیاتی طالبان فردی شناخته شده و با نفوذ بین اعضای این گروه بود.
وی همچنین رسیدگی به امور اداری و تأمین مالی طالبان را نیز بر عهده داشت، زمانی که طالبان در سال 1376 ولایت بامیان را تصرف کردند، ملا برادر به عنوان یکی از فرماندهان ارشد طالبان نقش مهمی در این پیروزی داشت.
ملا برادر بعدها قوانینی را در قالب یک کتاب برای طالبان وضع کرد که عمل به آن واجب دانسته شده بود. گفته می‌شود در این کتاب نحوه برخورد با اسرای خارجی، اصول تاکتیکی عملیات نظامی و تقسیم غنائم جنگی با جزئیات توضیح داده شده بود.
پس از سرنگونی حکومت طالبان، تمامی اعضای سرشناس این گروه از جمله ملا برادر به پاکستان فرار کردند.
با شکل گیری مجدد هسته طالبان در پاکستان، ملا عمر زندگی در خفا را ترجیح داد و بدین ترتیب برجسته‌ترین فرد ملا برادر بود.
نقش وی به گونه‌ای بود که از وی به عنوان فرد شماره 2 طالبان یاد می‌شد و در شورای مرکزی این گروه که به «شورای کویته» مشهور است، نقش وی در کنار نقش دیگر فرماندهان برجسته و بارز بود.
دستگیری ملا برادر
با فرسایشی شدن جنگ افغانستان و افزایش تلفات غیرنظامیان، دولت افغانستان و متحدان خارجی آن سیاست مذاکره با طالبان را به منظور پایان بخشیدن به این جنگ آغاز کردند اما هیچ راه رسمی برای مذاکره وجود نداشت و برخی از عناصر تندرو طالبان نیز حاضر به مذاکره نبودند.
حرکت‌های جسته گریخته‌ای در این مورد از سوی کشورهای غربی مانند انگلیس و آمریکا صورت گرفت که منجر به ملاقات‌هایی بین نمایندگان طالبان و این کشورها شد اما مقطعی بود و بیشتر به حل مشکلات بین این کشورها و طالبان باز می‌گشت تا به موضوع صلح افغانستان، به همین دلیل نمایندگان دولت افغانستان یا شورای عالی صلح این کشور در آن حضور نداشتند.
حامد کرزی از طریق افراد نزدیک به خود و واسطه‌هایی که داشت با گروه طالبان پیغام‌هایی را رد و بدل می‌کرد و چند دور نیز مذاکراتی بین آنها انجام شد.
بر اساس گفته‌های کارشناسان افغان، ملا برادر از جمله کسانی بود که در این مذاکرات حضور داشت و سیاست مذاکره برای مصالحه را دنبال می‌کرد.
در بهمن ماه سال 1388 خبر دستگیری ملا برادر منتشر شد، بر اساس منابع خبری، سازمان اطلاعات پاکستان وی را از شهر کراچی پاکستان دستگیر کرد. به گفته مقامات پاکستانی سازمان اطلاعات آمریکا نیز در عملیات دستگیری ملا برادر همکاری کرده بود.
ابهامات زیادی در مورد علت دستگیری این فرمانده طالبان وجود دارد، به عقیده مقامات و کارشناسان افغان علت دستگیری ملا برادر از میان انبوه فرماندهان برجسته طالبان افغانستان که در پاکستان حضور دارند، تمایل وی برای مذاکره با دولت افغانستان بود.
استدلال آنها این است که مذاکره ملا برادر با دولت افغانستان به طور مستقلانه، خلاف سیاست مقامات پاکستان بود و این فرمانده برجسته طالبان از خط قرمز کشور میزبان عبور کرده بود به همین دلیل باید این عنصر تأثیرگذار با خط فکری مذاکره برای پایان جنگ، از میان رهبران طالبان دور می‌شد تا درس عبرتی برای دیگر رهبران طالبان قرار گیرد بنابراین مرد شماره 2 طالبان دستگیر شد.
بر اساس سیاستی نانوشته اما واضح، هر گونه مذاکره طالبان با دولت افغانستان باید از کانال پاکستانی‌ها صورت گیرد در غیر این صورت با شکست مواجه است.
تلاش دولت افغانستان برای آزادی ملا برادر
همان گونه که ذکر شد، ملا برادر از قوم پوپلزی است، حامد کرزی نیز از همین قوم است، در افغانستان قومیت رابطه‌های تنگاتنگی ایجاد می‌کند و بر همین اساس کرزی به مذاکرات نمایندگان خود با ملا برادر امید زیادی بسته بود.
دلیل برقراری این رابطه فقط قومیت نبود، بلکه به گفته «وحید مژده» کارشناس برجسته افغانستان، زمانی که حامد کرزی عضو تحریک طالبان بود، ملا برادر از جمله حامیان وی بود، بنابراین در گذشته نیز این 2 رابطه نزدیکی داشتند.
ملا برادر، یار گذشته و همفکر کنونی حامد کرزی که به عقیده وی می‌توانست کلیدی برای مذاکرات صلح افغانستان باشد، اکنون در چنگ پاکستان قرار داشت و تلاش برای آزادی وی آغاز شد.
در طول چند سال گذشته یکی از مهمترین خواسته‌های افغانستان از پاکستان در مذاکرات رسمی و غیر رسمی آزادی ملا برادر بوده است.
شاید بتوان گفت یکی از مهمترین دیدارهای بین سران 2 کشور اوایل شهریورماه سال جاری در اسلام‌آباد برگزار شد.
نواز شریف تازه به قدرت رسیده چندین بار از کرزی دعوت کرد تا به کشورش سفر کند و در نهایت مشاور بین‌الملل خود را به کابل فرستاد تا کرزی را قانع کند اما بی‌ثمر بودن 19 سفر گذشته کرزی به پاکستان سبب سرخوردگی شدید وی شده بود و تمایلی به سفر بیستم نداشت.
خواست کرزی این بود که دستور کار سفر باید مشخص باشد و نتایج ملموسی در پی داشته باشد.
در نهایت زمانی که دفتر حامد کرزی تاریخ تعیین سفر وی به اسلام آباد را اعلام کرد، منابع غیررسمی بیان کردند که محوری‌ترین خواست حامد کرزی از پاکستان در این سفر، آزادی ملا برادر خواهد بود.
در روزهای نخست پس از دیدار کرزی با مقامات سیاسی و نظامی پاکستان، خبرها حاکی از آن بود که تصمیم‌گیران در اسلام‌آباد با آزادی ملا برادر موافقت نکرده‌اند و از آنجا که دیگر دستاوردهای این سفر نیز چندان چشمگیر نبودند، از این رو سفر بیستم رئیس جمهور افغانستان به پاکستان مانند 19 سفر قبلی وی بی‌ثمر تلقی شد اما آزادی ملا برادر نشان داد که اگر ملاک ارزیابی این سفر، آزادی ملا برادر است، باید آن را سفری پر ثمر تلقی کرد.
در هر صورت پس از درخواست‌های مکرر حامد کرزی، پاکستان در روز 21 سپتامبر موسوم به روز جهانی صلح ملا عبدالغنی برادر را از زندان آزاد کرد تا چرخ متوقف شده روند صلح افغانستان به گردش درآید.
آیا ملا برادر هنوز برای طالبان همان ملا برادر سابق است؟ آیا ملا برادر هنوز با کرزی همفکر است؟ ده‌ها سئوال و ابهام مانند این وجود دارد که نمی‌توان کلید حل روند صلح افغانستان را فقط ملا برادر دانست.
بحران افغانستان یک معمای چند بعدی است که طالبان فقط یک بعد آن هستند.