«وحید مژده»، کارشناس مسائل سیاسی افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس، عوامل موثر در دستگیری ملا برادر را در آزادی وی تاثیر گذار دانسته و اظهار داشت که در سال 2009 طالبان به این نتیجه رسیدند که آمریکا در افغانستان پیروز نمی‌شود و در نتیجه برای مذاکره با آنها تلاش می‌کند، بنابراین ملابرادر به صورت ابتدایی به عده‌ای از گروه طالبان قبولاند که با آی.اس.آی (سازمان اطلاعات ارتش پاکستان) وارد مذاکره شوند.
این در حالی است که پاکستانی ها متوجه شدند که قدم اول اگر برداشته شود، احتمال مذاکره طالبان و آمریکا در آینده قوت می‌گیرد و این کشور در قضایای افغانستان به حاشیه رانده خواهد شد.
وی افزود: پاکستان علاوه بر دستگیری ملابرادر، در حقیقت آمریکایی‌ها را نیز فریب دادند و آنها را در جریان دستگیری ملابرادر سهیم کردند تا ظاهرا طالبان به آمریکایی‌ها در آینده نزدیک نشوند.
کارشناس افغان ادامه داد: اما حکومت افغانستان از این جریان روایت دیگری دارد و ادعا می‌کند که ملابرادر با دولت افغانستان در تماس بوده و می‌خواسته به پروسه صلح بپیوندد.
مژده با اشاره به رابطه نزدیک ملابرادر و طالبان پاکستانی اظهار داشت: ملابرادر با طالبان پاکستانی بخصوص در وزیرستان رابطه صمیمانه‌ای داشت و این مسئله نیز در دستگیری ملابرادر و پیشتر از آن در دستگیری «ملادادالله» وزیر دفاع طالبان تاثیر داشت، بنابراین 2موضوع مهم به نظر می‌رسد، یکی مذاکره با خارجی‌ها بدون حضور پاکستان که در قطر دوباره این مذاکرات از سر گرفته شد اما پاکستانی‌ها در صدد تخریب این پروسه برآمدند و موضوع دوم هم رابطه ملابرادر با طالبان پاکستانی بخصوص در منطقه وزیرستان این کشور بود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا ملابرادر به کابل خواهد آمد افزود: فکر می‌کنم که موضوع به کابل آمدن وی حقیقت ندارد اما بایستی خود ملابرادر تصمیم بگیرد که به کابل خواهد آمد یا خیر.
کارشناس مسائل سیاسی افغانستان درمورد چرایی آزادی ملابرادر گفت: سفر آقای کرزی به پاکستان و تاکید وی بر آزادی ملابرادر، پاکستانی‌ها را غافلگیر کرد زیرا آنها فکر نمی‌کردند که دولت افغانستان در مورد آزادی فرد شماره 2 طالبان پافشاری کند چنانچه که در مورد سایر رهبران طالبان مانند ملا عبیدالله، این اصرار دولت افغانستان صورت نگرفته بود؛ در حقیقت حامد کرزی ملابرادر را از مرگ نجات داد.
از سوی دیگر، مسئله مذاکرات دولت پاکستان با طالبان این کشور نیز تاثیرگذار بود، بنابراین چند روز پیش از آزادی ملابرادر، طی نشستی احزاب سیاسی مهم پاکستان در مورد مذاکره با طالبان این کشور توافق کردند اما در عین حال برخی شخصیت‌ها مانند «سرتاج عزیز» و «خورشید شاه» اظهار داشتند که طالبان پاکستانی حداقل به 2گروه «پنجابی» و «پشتون» تقسیم شده و برخی نیز به گروه‌های دیگری داخل شده‌اند که در نتیجه مذاکره با یکطرف سودی نخواهد داشت و برای روند موفقیت آمیز صلح در پاکستان بهتر است که طالبان افغان نیز بین دولت پاکستان و طالبان این کشور میانجیگری کنند زیرا طالبان پاکستانی بارها اعلام کرده بودند که «ملامحمد عمر» رهبر آنهاست.
وی با اشاره به همکاری پاکستان و عربستان در بوجود آوردن طالبان «میانه رو» و «تندرو» خاطر نشان کرد که پاکستانی‌ها روی این موضوع کار کردند و افرادی را به امارات، قطر و عربستان سعودی فرستادند تا با گشایش دفتر دیگری برای طالبان این گروه را به «میانه رو» و «تندرو» تقسیم کنند، البته مسائل پیچیده دیگری نیز در این میان وجود دارد اما این تقسیم بندی دلایل دیگری نیز دارد.
این در حالی است که طالبان افغان جنگ علیه دولت این کشور را تاحدودی مذهبی نساختند و با برخی مذاهب رابطه خصمانه برقرار نکردند در عین حال به القاعده هم اجازه ندادند تا کارهایی را که در عراق مرتکب شده در افغانستان نیز آنها را انجام دهد، در نتیجه این موضوعات سبب شد تا پاکستان سعی کند ملاعمر و گروه طالبان را طرفدار ایران جلوه دهد، بنابراین عربستان سعودی هم علاقمند شد که حرکت جدیدی را در رابطه با طالبان بوجود آورد و ظاهرا به قول خودشان از نفوذ ایران در گروه طالبان بکاهد.
مژده در مورد اینکه ملابرادر مانند برخی رهبران آزاد شده طالبان در گذشته، تبدیل به مهره سوخته‌ای شده و در نتیجه پاکستان وی را آزاد کرده است، اظهار داشت: ملاعبدالغنی برادر با دیگر رهبران این گروه تفاوت دارد، وی پس از ملاعمر رهبر طالبان فرد بسیار مهم این گروه است و اگر دوباره به صف طالبان بپیوندد، بدون شک به مقام و نفوذ گذشته خود برخواهد گشت این در حالی است که طالبان سعی می‌کنند 25 تن از اعضای این گروه را نیز به خاطر شرکت در پروسه صلح قطر از زندان گوانتانامو آزاد کنند.
وی در ادامه افزود: پاکستانی‌ها ملابرادر را به راحتی از دست نخواهند داد و به نظر من وی را در این کشور نگه می‌دارند همچنین به دولت افغانستان هم تحویل نخواهند داد، زیرا پاکستان از پیوستن دوباره ملابرادر به صف طالبان احساس خطر می‌کند بنابراین افغانستان و آمریکا نیز این کار را به عنوان اقدام خصمانه تلقی خواهند کرد و روابط پاکستان با این 2کشور خرابتر خواهد شد.
کارشناس افغان در مورد تاثیر روند صلح دولت پاکستان با طالبان این کشور بر روند صلح در افغانستان اظهار داشت: اگر تصور شود که در افغانستان صلح باشد و در پاکستان جنگ و یا بالعکس، این کار امکان پذیر نیست، بنابراین بهتر است که طی برنامه ای دو طرف دیورند (افغانستان و پاکستان) در مورد صلح با طالبان تصمیم گیری کنند.
مژده در ادامه تاکید کرد:پاکستان می‌داند که بدون مذاکره با طالبان افغان، با طالبان پاکستان توانایی مصالحه را ندارد اما متاسفانه در افغانستان تصور نادرستی بر اساس یکسری دلایل سیاسی بوجود آمده مبنی بر اینکه اختیار طالبان افغان در دستان پاکستان است و این سبب شده تا شناخت درستی از طالبان نداشته باشیم.
این در حالی است که پاکستانی‌ها این را دقیقا می‌دانند و می‌خواهند از ملابرادر استفاده کنند، در نتیجه به نفع افغانستان نیست و این کشور از جریان صلح عقب خواهد ماند.