خبرنگار: درمورد گفتگوی دولت پاکستان با طالبان در رسانه ها، تبلیغات گسترده ای انجام شد، اما این موضوع پیشرفت چندانی نداشته و بنوعی تردید وجود دارد، یک طرف از سوی احزاب سیاسی بویژه احزاب مذهبی با فشار زیاد مواجه است که باید با طالبان گفتگو انجام دهد و از طرف دیگر، طالبان با عملیات خود، دولت را تحت فشار قرار داده و شرایطی را مطرح می کند که ارتش باید از مناطق قبایلی خارج، زندانیان طالبان ازاد و حملات هواپیمایی بدون خلبان امریکا متوقف شود، شما در این رابطه چه نظری دارید؟
محمود شام: بنده در این باره یک مقاله نوشته بودم که روزنامه ی نوای وقت نیز انرا چاپ کرده بود، بنظرم این موضوع بسیار مهم است اما هر دو طرف به این موضوع انقدر اهمیت نمی دهند، این فقط موضوع حاکمیت قانونی نیست بلکه مسئله مذهب نیز هست، اگر کسی یا گروهی به اسم مذهب، سلاح را بدست می گیرد مشکل بسیار جدی را بوجود می اورد، لذا باید بدانیم که چرا مردم سلاح بدست می گیرند و علتهای این مسائل چیست؟ و این مسئله نه فقط در پاکستان بلکه در دیگر کشورهای اسلامی چون مصر نیز اتفاق افتاده است اما انجا برای حل این مشکل، تلاشهای جدی انجام شده اما در پاکستان این کار صورت نگرفته است.
بسیار تاسف آور است که نظر سیاستمداران و رسانه های ما در این رابطه بسیار سطحی است و به همین دلیل موضوع پیش نمی رود. طالبان گروههای مختلفی دارد. گفته می شود که ملا عمر،رهبر طالبان افغانستان است و حرف ملا عمر شنوایی دارد اما در پاکستان وضعیت چنین نیست و یک گروه اگر خیلی هم بزرگ باشد اما رهبری واحد ندارد. در نتیجه به این خاطر مشکلات و مسایل بوجود می اید.
از نظر شرعی علمای برجسته بر این نظر نیستند که برای براورده شدن شرایط خود باید سلاح را بدست گرفت و مردم را قتل عام کرد اما طالبان کشتن مردم را جایز می داند و می گوید که دولت پاکستان با امریکا در جنگ همکاری می کند در نتیجه مرتد است و باید مجازات شود.
طالبان، نظام خود را حتی در برخی مناطق نافذ کرده است. بنظرم باید هر دو طرف برای مذاکره جدی باشند، علما نیز باید نقش خود را ایفا کنند، ارتش هم باید در این امر شریک باشد زیرا بطور مستقیم ارتش مورد هدف قرار گرفته است.
طالبان تا سپتامبر 2011 میلادی با ارتش در ارتباط بود اما بعد از این مدت، طالبان شکایت دارد که ارتش، سیاست خود را تغییر داده و افسران ارتش که با طالبان ارتباط داشتند انها را تغییر داده، لذا بیشتر طالبان بار دیگر سلاح را بدست گرفتند و بجای روسیه، امریکا را هدف قرار داده و اساس این موضوع همان است یعنی افراط گرایی. قبلا شوروی سابق را مورد هدف قرار می داد و اکنون تلاش می کند که امریکا را از افغانستان خارج کند، بنظر بنده مذاکره دو طرف نتیجه نخواهد داد.
خبرنگار: طالبان ادعا می کند که با امریکا جهاد می کند اما در عمل مردم بیگناه را می کشد. او هر روز حمله انجام می دهد و صدها نفر بیگناه را می کشد، چنانچه اطلاع دارید شاهد ا... شاهد، سخنگوی طالبان انروزدر پیشاور حمله به کلیسا را شرعی دانست که از سوی شورای اهل سنت به چالش کشیده شده بود، شما در این زمینه چه نظری دارید؟
محمود شام: اطلاع دقیقی درمورد گروه طالبان که علمای دین یا کدام یک ازمتخصصان با انها هستند وجود ندارد، مردم قبایلی که میزبان انها هستند طالبانی که از خارج امده اند در مورد دین دیدگاه خاص خود را دارد و به انها عمل می کند و حرف هیچ کس را گوش نمی کند و بزرگترین شکایت اینست که این افراد چرا مردم بیگناه را می کشند و اگر با امریکا مخالفند در پاکستان هیچ هدف امریکا را مورد هدف قرار نداده است. مردم پاکستان معتقدند، اگر هدف طالبان امریکاست پس چرا ضد مراکز امریکا هیچ حملاتی را انجام نمی دهد؟ چرا همیشه مردم پاکستان، تاسیسات ارتش و مسیحیان را مورد هدف قرار می دهند؟ به همین خاطر مردم پاکستان اقدامات انها را تایید نمی کنند.
خبرنگار: در پاکستان بین علما، اختلاف و تشتت وجود دارد وبه گروههای مختلفی تقسیم شده اند ، یک گروه عملیات طالبان را جرم و انها را ضد اسلام می دانند و گروه دیگری به طالبان تمایل دارند و دولت و طالبان را مساوی می دانند و از هر دو می خواهند که اتش بس اعلام کنند، به نظر شما این تشتت و اختلاف بین علمابرای چیست؟
محمود شام: بین علما همواره چنین اختلافی وجود داشته است،برخی علما در کنار دولت ایستاده و برخی نیز با طالبان همکاری کرده اند، لذا علمای سیاسی و طرفداران دولت با فشار مواجهند، مثلا طالبان درمورد مولانا فضل الرحمان نظر مثبت ندارد اما اعضای مدرسه دینی، مولانا سمیع الحق مورد احترام هستند اما خود مولانا سمیع الحق مورد احترام خاص نیست و از نظر مذهبی،طالبان افرادی چون مولانا تقی عثمانی را تا حدی قبول دارد، لذا نیاز است که همه علما نظر واحدی داشته باشند، چنانچه جامعه الازهر یکبار درباره عملیات شهادت طلبانه فلسطینیها اعلام کرده بود، اگر ضد نیروهای اسراییل حملاتی را انجام می دهد جایز است اما اگر ضد مردم عمومی حملات را انجام دهد، نامشروع است. بنابراین در پاکستان نیز نیاز است که علما تصمیم و نظر قطعی خود را اعلام کنند؛ زیرا در غیر اینصورت عناصر سکولار نه ضد افراط مذهبی بلکه ضد مذهب تبلیغ می کنند و این فرصت را بدست می اورند.
خبرنگار: اما بسیاری از علما که فتوا صادر کرده بودند، حملات انتحاری مشروع نیست و کشته شدند مانند مولانا حسن جان که شمانیز ایشان را می شناختید. تحلیل شما ازاین موضوع چیست؟
محمود شام: بله بنده ایشان را می شناختم و به همین دلیل علمای دیگر بطور صریح اظهار نظر نمی کنند اما انجا یک مسله دیگر نیز وجود دارد که عملکرد سازمانهای اطلاعاتی پاکستان نیز روشن نبوده و انها نیز از افراط گری حمایت کرده و در جامعه ما این موضوع مطرح می شود که اگر سازمانهای اطلاعاتی مقتدر با افراطیون هستند و از انها حمایت می کنند نباید با انها مقابله کنیم.
خبرنگار: موضوع اصلی همین است تاوقتیکه در سازمانهای اطلاعاتی گروههایی وجود داشته باشد که طالبان را سرمایه استراتژیک می داند کسی خطر مقابله با آنها را نمی پذیرد. نظر شما دراین باره چیست؟
محمود شام: بله همچنین است. این واقعیت و یک حقیقت عملی و جدی است لذا در چنین شرایطی، عقاید مذهبی عقب می ماند و رعایت نمی شود.
خبرنگار: شما نسبت به مذاکره زیاد امید وار نیستید، لذا تکلیف مردم مظلوم پاکستان که در مقابل طالبان تنها گذاشته شده اند چه خواهد شد؟
محمود شام: از سوی ارتش یک برنامه اغاز شده که عناصر افراطی را از ارتش پاکسازی کند، اگرچه محدوده این پاکسازی خیلی وسیع و گسترده نیست اما در مالاکند و سوات برخی برنامه ها و نشستها را برگزار کرده است، در مصر به افرادیکه از افراط گری توبه می کردند، به انها تاببین گفته می شد اما انجا به افرادیکه از افراط گرایی دست می کشند، مستفیضین گفته می شود، لذا ارتش می گوید که خود این کار را اغاز کرده است لذا اگر دیگر نهادها نیز با انها شریک شوند بطور گسترده می توان این کار را اغاز کرد. بنظرم وقتیکه در پاکستان برای تشویق افراط گرایی و شستشو فکری بطور گسترده فعالیت انجام می شود باید برای تغییر اذهان انها نیز بطور گسترده تلاش شود و به انها راه حقیقی اسلام که راه صلح و سلامت است نشان داده شود وگرنه گروههای زیادی در پاکستان وجود دارد که به افراطیون راه بهشت را نشان می دهد و به انها فیلمهایی نشان داده می شود که اگر حمله انتحاری انجام دهند، همین راه بهشت است. لذا باید اذهان را تغییر داد.
خبرنگار: آیا بنظر شما نباید اذهان کسانی را تبدیل کنیم که در سازمانهای جاسوسی فعالیت می کنند و طالبان را سرمایه استراتژیک پاکستان می دانند؟
محمود شام: بله این امر بسیار ضروری است و باید این کار در هر دو جا صورت بگیرد، اکنون نیز رهبران برخی نهادهای نظامی همین موضوع را مطرح می کنند و از طالبان حمایت می کنند؛ لذا باید اذهان انها را نیز تغییر دهیم.