لیبی سه سال پس از مداخله نظامی کشورهای غربی و کشته شدن «معمر قذافی» رهبر پیشین این کشور، همچنان صحنه درگیری داخلی گروه های مسلح است.
تارنمای «البوابه» مصر بیست و سوم آذر گزارش کرد درگیری میان شبه نظامیان عضو گروه «فجر لیبی» و نیروهای دفاعی شهر «برقه» در شرق لیبی که از تاسیسات نفتی دفاع می کنند، همچنان ادامه دارد.
به گزارش البوابه، «طارق شنینه» فرمانده اتاق عملیات «الشروق» وابسته به گروه فجر لیبی، گفت: نزدیک تاسیسات نفتی درگیری ها همچنان ادامه دارد و جنگنده های وابسته به ژنرال «خلیفه حفتر» نیروهای عملیات الشروق را بمباران می کنند.
خلیفه حفتر، فرمانده پیشین ارتش لیبی بود که به دنبال ناآرامی های چهار سال پیش این کشور از آمریکا بازگشت و چندی است همراه با گروهی از شبه نظامیان و ارتشیان جدا شده برای به عقب راندن دیگر گروه های مسلح وارد میدان شده است.
بر پایه گزارش رسانه مصری، از تیرماه تاکنون در غرب «طرابلس» پایتخت، گروه فجر لیبی که مشروعیت خود را از کنگره ملی لیبی (مجلس پیشین این کشور) می گیرد با نیروهای حفتر که مورد تایید مجلس نمایندگان در شهر غربی «طبرق» هستند، درگیری در جریان است (1).
به نوشته بیست و سوم آذر تارنمای «اخبار لیبی»، از مردادماه همزمان با پیشروی گروه فجر لیبی در طرابلس، 2 دولت موازی بر سر مشروعیت قدرت خود به چشم و همچشمی پرداخته اند و این مساله سبب شده «عبدالله الثنی» نخست وزیر این کشور که از سوی جامعه بین الملل هم به رسمیت شناخته شده است، به شهر طبرق برود.
وجود 2 دولت موازی و رقابت میان آنها نگرانی ها نسبت به جنگ داخلی تمام عیار در لیبی را افزایش داده است (2).
لیبی به سبب وجود بحران سیاسی میان جریان های لیبرال و شورشیان رنج می برد و این اختلاف به تازگی به سبب وجود 2 دولت موازی بیشتر هم شده است. هر یک از این 2 جریان دارای نهادی های ویژه خود هستند (3).
از زمان سرنگونی رژیم قذافی موجی از ناآرامی و خشونت شهرهای لیبی را فرا گرفته است. جامعه جهانی نیز نسبت به تشدید درگیری ها در لیبی و آغاز یک جنگ داخلی تمام عیار در این کشور ابراز نگرانی کرده و از طرف های درگیر خواسته است به این درگیری ها پایان داده و وارد گفت و گو شوند.
** اوضاع تیره و تار لیبی
لیبی طی سال گذشته موجی از ترور، ربایش و درگیری های مسلحانه را میان انقلابیون و شبه نظامیان مسلح در شهرهای این کشور شاهد بوده است.
در شهرهای گوناگون اقدام های تروریستی به طور چشمگیری افزایش یافته است و بسیاری از نیروهای امنیتی و ارتش این کشور نیز در این ناآرامی ها قربانی شده اند.
حفتر نیز با هدف پاکسازی شرق لیبی از تکفیری ها و گروه های تروریستی عملیات «کرامه» را آغاز کرده است که همچنان ادامه دارد.
در این پیوند، تارنمای «الوفد» مصر، بیست و دوم آذر در گزارشی نوشت: اوضاع لیبی به طور وحشتناکی در حال تیره شدن است. با دامنه دار شدن تنش میان طرف های درگیر که از قدرت سلاح نیز برای رسیدن به خواسته ها و پیش بردن سیاست های خود استفاده می کنند، خطر تجزیه این کشور همچنان وجود دارد.
با وجود برگزاری انتخابات مجلس طی سال جاری باز هم تنش ها در این کشور در جریان بوده و شکاف میان گروه ها نیز افزایش یافته است.
بسیاری از شبه نظامیانی که در این کشور سرگرم نبرد هستند، مجلس و دولت لیبی را به رسمیت نشناخته اند. دولتی که از سوی کنگره ملی لیبی انتخاب شده است به دست «عمر الحاسی» رهبری می شود و رهبری دولت دیگر را که نمایندگان مجلس تازه انتخاب کرده اند «عبدالله الثنی» بر عهده دارد (4).
همچنین روزنامه فرامنطقه ای «الحیات» بیست و چهارم آذر در گزارشی نوشت: پس از انقلاب مردم لیبی، جنگ نفت و قدرت در این کشور خیمه زد.
به نوشته این روزنامه، فراهم بودن بازار برای قاچاق نفت از لیبی سبب شد شبه نظامیان برای دستیابی به لنگرگاه های نفتی و بندرها تلاش کنند.
همچنین وجود سلاح های فراوان به هرج و مرج، خشونت و ناآرامی ها دامن زد.
دولت هایی که در این کشور بر سر کار آمدند قدرت کنترل منابع طبیعی را نداشته و در برپایی نهادهایی برای تامین امنیت شهروندان و منافع بین المللی آنان، ناتوان بوده اند.
به نوشته الحیات، بسیاری از جنگ ها و تنش های لیبی رنگ و بوی سیاسی دارد.
هرگاه در لیبی نشانه های آغاز گفت و گو برای کنار گذاشتن تنش ها و اختلاف ها آشکار می شود صدای گلوله نیز شنیده و آتش جنگی برافروخته می شود که آسمان این کشور را تیر و تار می کند و امیدها را برای پایان بخشیدن به تنش ها از بین می برد.
بحران مشروعیت سیاسی و بکارگیری سلاح، لیبی را به لبه پرتگاه می برد. نهادهای بین المللی هم همه سازوکارها را برای پایان بخشیدن به تنش ها به کار گرفته اند تا میان طرف های درگیر آشتی برقرار کنند اما تاکنون همه این تلاش ها بی نتیجه بوده است (5).
به نوشته بیست و چهارم آذر روزنامه «الریاض» عربستان، لیبی در حال جان کندن است. زمانی یک گروه با دیگری اعلام همپیمانی می کند و پس از مدتی به دشمن آن تبدیل می شود.
ارتش، دولت و مجلس ادعای قانونی بودن می کنند، اما قدرت اجرایی کردن هیچ طرحی را ندارند. چون هر کس همسو با منافع خویش عمل می کند تاکنون دیدارها و گفت و گوها هم هیچگونه نتیجه ای به همراه نداشته است. بنابراین هر گروهی که بتواند بندرها، فرودگاه ها، تاسیسات نفتی و پایتخت این کشور را در اختیار داشته باشد، می تواند خواسته های منطقه ای و فرامنطقه ای خود را تحمیل کند.
به نوشته این روزنامه، لیبی به کشوری چندپاره تبدیل شده است و اگر منابع این کشور به دست یک گروه افتد گروه داعش دیگری رشد خواهد کرد. زیرا هر گروه که ثروت در اختیار داشته باشد می تواند نفوذ خود را بر پایه شاخص های بین المللی تنظیم کند. قدرت یابی چنین گروهی می تواند کشورهای همسایه لیبی را هم با تهدید روبرو سازد (6).
روزنامه «الوسط» لیبی نیز نوزدهم آذر به نقل از مجله «نیوزویک» آمریکا نوشت: انتشار گسترده سلاح در لیبی بسیار ناگوارتر از هرج و مرج سیاسی در این کشور است و می تواند منطقه را شعله ور سازد.
به نوشته این مجله آمریکایی، هر یک از گروه های لیبی ضد گروه دیگر دسیسه چینی می کند و از پشتیبانی یکی از کشورهای خارجی نیز برخوردار است.
نیوزویک افزود: شکست در کنترل بحران لیبی به قدرت گیری داعش و گروهای وابسته به این گروه منجر می شود و این مساله لیبی را به پایگاه گروه های تروریستی تبدیل خواهد کرد.
سلاح های موجود در لیبی تنش ها را پیچیده تر کرده است و دستیابی گروه های شبه نظامی به سلاح و قاچاق آن به کشورهای همسایه نه فقط به این گروه ها قدرت بخشیده بلکه لیبی را به بزرگ ترین انبار سلاح در منطقه تبدیل کرده است.
سلاح هایی که از لیبی به کشورهای دیگر قاچاق می شود جنگ هایی را در شمال آفریقا و دیگر کشورهای خاورمیانه شعله ور ساخته است و در برابر رسیدن به هرگونه توافق ملی میان طرف های درگیر در لیبی و دیگر کشورها مانع ایجاد خواهد کرد.
به نوشته نیوزویک، گزارش های «برناردینو لیون» فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در لیبی، نشان از این دارد که گروه های گوناگون از فروش سلاح در همسنجی با شرکت در روند سیاسی سود بیشتری می برند.
گزارش های سازمان ملل متحد نشان می دهد از زمان سرنگونی قذافی، 20 میلیون قطعه سلاح از لیبی به بیرون از این کشور قاچاق شده که عبارت است از موشک، گلوله، تفنگ، مقدار اندکی از ترکیبات شیمیایی از جمله پودر کیک زرد اورانیوم که پس از تعلیق برنامه هسته ای به دست قذافی، در کشور باقی مانده بود (7).
** فرجام سخن
بحران در لیبی با شتاب در حال تبدیل شدن به یک چالش نگران کننده است. در ملتهب شدن اوضاع این کشور تنش میان گروه های داخلی و دخالت خارجی نقش دارد.
در بعد داخلی پس از سرنگونی قذافی هیچ دولت قدرتمند و کارآمدی در این کشور به روی کار نیامد و تلاش برای ایجاد ساختار تازه قدرت صورت نگرفت.
در چنین فضای نابسامان، گروه های گوناگون فرصت تحرک پیدا کرده و برای دستیابی به قدرت و ثروت به رقابت و درگیری پرداختند.
در بعد خارجی هم با توجه به اینکه لیبی دارای منابع سرشار و پتانسیل بالایی برای سرمایه گذاری است به نظر می رسد بازیگران خارجی می کوشند هدایت رخدادهای این کشور را به دست گیرند و از این رو، هر یک به پشتیبانی از یک گروه درگیر روی آورده اند.
----------------------------
منابع:
2- http://www.libyaakhbar.com/libya-news/48039.html
4- http://www.alwafd.org/783994
5- http://www.alhayat.com/Opinion/mohamed-alashab/6260864
6-http://www.alriyadh.com/1003531
7- http://www.libyaakhbar.com/libya-news/46439.html